کرمانشاه بزرگترین شهر غرب ایران و یکی از شهرهای باستانی جهان محسوب میشود که از نظر سیاسی و اجتماعی دارای نقش بزرگی در تاریخ ایران بوده است.
در طول سالیان توجه به این شهر سبب رونق و آبادانی آن و پدید آمدن چهرههای فرهنگی بزرگی شده است، مسألهای که امروز از منظر گردشگری و فرهنگی مهم است.
سابقه تاریخی زندگی بشر در شهر کرمانشاه به عصر حجر برمیگردد حتی برخی گمانه زنیها حاکی از یک میلیون سال زندگی مداوم در غارهای این شهر است. این شهر که به واسطه محوریت جغرافیایی و فرهنگی همواره بهعنوان مرکز استان کرمانشاه و حتی غرب ایران ایفای نقش کرده است به گونهای چشمنواز دارای تنوع فرهنگی و آیینی است، به طوریکه لقب هندوستان ایران را یدک میکشد. همین تنوع که در اثر برخورد مثبت فرهنگی ایجاد شده است نهایتاً سبب شد کرمانشاه در سال ۱۴۰۰ عنوان شهر خلاق خوراک یونسکو را به دست آورد.
با وجود وقوع جنگ هشتساله تحمیلی در این شهر و نابودی بسیاری از زیرساختهای شهری و تقویت نشدن مباحث گردشگری در این شهر، خوشبختانه در سالیان اخیر توجه به شهر در دستور کار قرار گرفته است که امید است تسریع بیشتری پیدا کند.
شاید مهمترین جاذبه گردشگری غرب ایران آثار شکوهمند ساسانی باشد که در شمال شهر کرمانشاه در دل کوهی به نام طاقبستان کنده شده است. طاقبستان به چند سنگنگاره ساسانی گفته میشود که در حدود ۱۷ قرن پیش به فرمان شاهان ساسانی نگاشته شده است. وجود همین آثار است که سبب شده است کرمانشاه جزو معدود شهرهای ایران باشد که آثار تاریخی با این قدمت را در درون خود شهر دارد. برای مسافرانی که به کرمانشاه سفر میکنند دیدن آثار تاریخی شکوهند ساسانی در کنار دریاچه زیبا و کوهی بلند خاطرات فراموش نشدنی را رقم میزند. به طور کلی نقش تاج ستانی اردشیر مزین به وجود الهه مهر و گل نیلوفر آبی، طاق کوچک با دو نقش برجسته شاپور دوم و سوم ساسانی و کتیبههای ارزشمندی که نام پر عظمت ایران در آن نگاشته شده است و بالاخره طاق بزرگ که اوج هنر ساسانیان است مهمترین آثار این سایت تاریخی هستند. در طاق بزرگ صحنه تاجستانی خسروی دوم در حضور الهه آبها آناهیتا، پادشاه سوار بر اسب، دو انیمیشن سنگی شکار گراز و شکار گوزن، الهههای یونانی نیکه و درخت زندگانی به طرز ماهرانهای در کنار هم چیده شده است تا یکی از منحصر به فردترین آثار تاریخی دنیای باستان را رقم بزند.
وجود آثار تاریخی در حاشیه کوههای بلند شمال شهر، بوستانهای گردشگری اطراف و فرصت امتحان کردن طعم اصیل دنده کباب و خورشت خلال کرمانشاهی در رستورانهای حاشیه طاق سبب شده است تا بیشترین تمرکز گردشگران بر این بخش شهر باشد. اما همه اینها سبب نمیشود از هویت بافت تاریخی شهر و بازار سنتی کرمانشاه غافل شد.
بازار شهر کرمانشاه که در زمان قاجار رونق گرفته است یکی از طولانیترین بازارهای ایران است که از گذشتههای دور مأمن صنعتگران بسیاری بوده است. هرچند امروز بافت شغلی آن تغییر کرده است اما همچنان میتوان در جای جای آن برتری زیبای سنت را در تقابل با مدرنیته جستجو کرد.
در طول سالیان رونق بازار آثار ارزشمند معماری خلق شده است که امروز بخشی از هویت گردشگری شهری کرمانشاه را تشکیل میدهد. تکیه بیگلربیگی با آیینهکاری بینظیر آن، مسجد عمادالدوله به واسطه کاشیکاری زیبا، مسجد شهبازخان با ستونهای باستانی به کار رفته در آن، حمام تاریخی شهبازخان، ساختمان بانک شاهی و بالاخره تکیه معاون الملک یا حسینیه معینی که سرآمد جاذبههای بازار است. تکیه معاونالملک بزرگترین تکیه ایران است که در عصر قاجار ساخته شده است. این تکیه به واسطهی کاشیهای هفت رنگ آن که داستانهای مذهبی از واقعه عاشورا، قصص قرآنی، نقوش اساطیری و بزرگان ملی و مذهبی و نیز ابنیه معماری زمان خود را به تصویر کشید است را باید بیشک موزه زنده کاشی کاری ایران لقب داد.
در امتداد بازار کرمانشاه راستههای گوناگونی وجود دارد که یکی از جذابترین آنها راسته نان برنجی پزها است جایی که بوی مطبوع شیرینیهای تازه راهی را برای مقاومت نمیگذارد. انواع نان برنجی، کاک، نان شکری، نان خرمایی، بژی، نان روغنی و روغن کرمانشاهی بخشی از سوغات شهر خلاق خوراک یونسکو را تشکیل میدهد که خوشبختانه مورد توجه گردشگران قرار دارد.
در ادامه راستههای زیبا بازار کرمانشاه به بخشی میرسیم که به واسطهی پارچههای رنگارنگ کردی به راسته بزازها معروف است. دیدن این بخش بازار دل هر بینندهای را میبرد. مسجد اهل سنت شهر کرمانشاه یعنی مسجد شافعی در امتداد همین بخش از بازار قرار دارد که در نوع خود در میان تمام مساجد ایران منحصر به فرد است، این مسجد چنانکه گویی تافتهای جدا بافته باشد از معماری شگفت آوری برخوردار است.
شهر کرمانشاه علاوه بر آثار تاریخی و فرهنگی که در دل خود جای داده است خوشبختانه از موهبت طبیعت هم کم بهره نیست. طبیعت گردان از نام همین راستهی زیبای آخری یعنی بزازها برای یکی از زیباترین تنگههای طبیعی ایران بهره گرفتهاند. تنگه بزازخانه که با غارهای باستانی پی در پی در چپ و راست به حجرههای بازار تشبیه شدهاند که مزین به گلهای رنگی همچون پارچه بر سر در حجره باشند. اینجا بخشی از تنگه زیبای چروبر (چالابه) است که در حاشیه کوه پرآو در شهر کرمانشاه قرار دارد. کوهی که به واسطه غارهای عمودی و صعب العبورش شهرت جهانی دارد. وجود همین کوههای متعدد است که کرمانشاه را مستعد فعالیتهای کوهنوردی و صخره نوردی میکند.
در ادامه مواهب طبیعی کرمانشاه باید به سراب نیلوفر اشاره کرد همانکه نامش را از گلهای نیلوفر مردابی گرفته است که ریشههای تاریخی آن را باید در سنگ نگاره اردشیر ساسانی جست. این سراب زیبا در فاصله ۱۵ کیلومتری شهر قرار دارد.
در مجموع شهر کرمانشاه یک بسته کامل گردشگری تاریخی، مذهبی، فرهنگی، طبیعی و… را ارائه میکند که با تقویت زیرساختهای تأسیساتی میتواند حرفهای زیادی برای عرضه داشته باشد.