آن‌ها که در مورد جاذبه‌های گردشگری کرمانشاه اندکی تأمل می‌کنند، آنچنان از تنوع این جاذبه‌ها شگفت‌زده می‌شوند که حدی را در برابر پتانسیل‌های شگرف گردشگری این دیار متصور نخواهند بود. 

تنوع جاذبه‌های گردشگری در این دیار به گونه‌ای است که مطابق هر سلیقه‌ای چیزی را برای عرضه داشته باشد. آنان که گردشگری را از دیدگاه طبیعت‌گردی دنبال می‌کنند از کوهستان‌های سر به گردون ساییده‌ این دیار گرفته تا غارهای رازآلود و صخره‌های ستبرش، از رودهای روان تا دشت‌های حاصل‌خیزش و از جنگل‌های انبوهش تا دره‌های عظیمش بهانه‌ی خوبی را برای کشف طبیعت منحصر به فرد این دیار پیدا می‌کنند. 

از دیدگاه تاریخی سابقه‌ی زندگی بشر در این دیار بصورت پیوسته به صدها هزار سال می‌رسد چه آن زمان که در غارها الفبای اولیه‌ی زندگی را می‌آموختند تا آن هنگام که کشاورزی و دامداری از کرمانشاه فراگیر شد و بعدها که ریشه‌های تمدنی در نهادشان شکوفا شد و حکومت‌های محلی و ملی را پدید آوردند همواره شاهد ردی از بشر در دشت‌ها و کوهستان‌های آن هستیم. شاید پر بیراه نباشد کرمانشاه را گنجینه تاریخ ایران زمین بدانیم که نه فقط در یک بازه از تاریخ که پیوسته حرف‌های بسیاری برای گفتن داشته است. 

از بعد فرهنگی بزرگترین میراث این دیار مردمانی هستند که با آیین‌ها و باورهای متنوع چونان حلقه‌های زنجیر ساختار بزرگی از سنت‌ها، آداب و رسوم و داستان‌های جذاب را پدید آورده‌اند. وجود مفاخر عدیده‌ای در آسمان فرهنگ و ادب ایران زمین بر جذبه‌ی این استان می‌افزاید و جایگاه استوار فرهنگی کرمانشاه را به رخ می‌کشد. 

استان کرمانشاه به عنوان غربی‌ترین استان ایران از دیرباز دروازه‌ی عتبات عالیات بوده است و میزبانی از خیل عظیم زوار سبب شده است تا زندگی مردمانش نیز دستخوش آمیختگی منحصر به فردی شود چنانکه سابقه همنشینی کوتاه مدت یا بعضاً دائمی با هر یک از این مسافران سرزمین عراق سبب شده است تا شاهد ظهور پدیده‌های جالب فرهنگی باشیم. اینگونه است که معماری، زبان، خوراک، پوشش و رفتار مردمان این دیار که از بنیه‌ی قوی برخوردار بوده است در پیوند با فرهنگ رهگذاران به زیبایی آراسته شود و امروز از چنان جذبه‌ای برخوردار است که نظیر آن را به سختی می‌توان در جایی دیگر از ایران یافت. به قول استاد برجسته‌ی ادبیات فارسی دکتر میر جلال الدین کزازی کرمانشاه افشره‌ی ایران زمین است و از این روی می‌توان آن را ایران کوچک نامید. جمله‌ای که آشکارا از تنوع بالای فرهنگی و زیست بوم این دیار سخن به میان می‌آورد. 

بر کسی پوشیده نیست که دیار کرمانشاهان از بعد گردشگری دارای پتانسیل‌های بی‌بدیلی است که گواه آن دو اثر ثبت، جهانی شده در میراث ملموس یونسکو یعنی کتیبه‌ی داریوش هخامنشی در بیستون و منظر فرهنگی هورامان است. همچنین ثبت شهر کرمانشاه به عنوان شهر خلاق خوراک در شبکه‌ی جهانی شهرهای خلاق یونسکو و نقش آفرینی شایان توجه در بسیاری از میراث ناملموس ایرانی که توسط یونسکو در حافظه‌ی بشری ثبت شده است این مدعا را تقویت می‌کند که باید این دیار را با نگاهی تازه برانداز کرد. البته این تمام ماجرا نیست و باید به شهرت جاذبه‌های تاریخی دیگر این دیار همچون سنگ نگاره‌های تاقبستان و یا قدمت تاریخی سنگ نگاره‌ی آنوبانی‌نی که نیای کتیبه‌ی داریوش اول به حساب می‌آید و نیز معبد آناهیتا که قدمت آن توسط ایزیدور خاراکسی جغرافی‌دان یونان باستان در سده‌ی نخست میلادی ثبت شده است، اشاره کرد. شاید امید به ثبت این آثار به تنهایی یا در قالب مسیر تاریخی ساسانی حقی باشد که به زودی باید ادا شود تا بیش از پیش شاهد تکرار نام این دیار شگرف باشیم. چه زیباست اگر این جاذبه‌ها با داستان‌های عامیانه و ادبی همچون افسانه‌ی شیرین و فرهاد گره بخورد تا مخاطبان را برای دیدن و شنیدن سراپا چشم و گوش کند. 

همچنین وجود صنایع‌دستی متنوعی همچون گلیم هرسین که شهرت جهانی دارد، گیوه‌ی هورامی که قدمتی به درازای زندگی بشر در این دیار اهورایی دارد، انواع دست بافت‌ها همچون فرش و موج، صنعت کهن آهنگری و ساخت تنبور که یک ساز مقدس در میان مردمان دالاهو است، سبب کشش روز افزون گردشگران به سمت استفاده از هنر دست مردمان استان کرمانشاه شده است. البته که رهاورد مسافران از سفر به این استان زیبا تنها صنایع‌دستی نیست و تنوع بالا در سوغات خوشمزه‌ای همچون انواع نان برنجی، کاک، نان خرمایی، نان شکری و البته روغن حیوانی که تمام ایرانیان به نام روغن کرمانشاهی آن را می‌شناسند، سبب می‌شود تا چمدان مسافران در هنگام خداحافظی با کرمانشاه پر از توشه‌های شیرین باشد درست همانند ذهنشان که آکنده از خاطرات به یاد ماندنی است. 

در سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای تقویت زیرساخت‌های گردشگری در این استان شکل گرفته است که به نوبه‌ی خود ارزشمند است اما جا دارد با همت بالاتری پیگیری شود تا نه تنها این دیار به آنچه که استحقاقش را دارد برسد بلکه ایرانیان و جهانیان فرصت آشنایی با هویت تاریخی، فرهنگی و طبیعی استان کرمانشاه را کسب کنند. توسعه‌ی گردشگری پایدار در کرمانشاه می‌تواند به راحتی معضل بیکاری در این دیار را کنترل کند و در سایه‌ی امنیت خاطر شهروندان شاهد شکوفایی استعدادهای تازه‌ای از این دیار باشیم. 

بدیهی است یک منطقه جغرافیایی به تنهایی نمی‌تواند پیشرفت کند و اگر این موضوع در مقوله‌ی گردشگری بررسی شود لزوم تقویت این صنعت در تمام استان‌های غربی در قالب یک ساختار منسجم غیرقابل انکار است. امید می‌رود با تقویت ارتباطات لازم بتوانیم شاهد رونق گردشگری در استان زیبای کرمانشاه باشیم.

*راهنمای گردشگری استان کرمانشاه