روانسر دروازه اورامانات
شهرستان روانسر (نیکور باستان) به عنوان دروازه اورامانات یکی از پرجاذبه ترین مناطق گردشگری استان کرمانشاه است. شهرستان روانسربا مرکزیت شهر روانسر با طول جغرافیایی 46/40 و عرض جغرافیایی 34/43و ارتفاع متوسط 1360 متر و با مساحت 1140کیلومتر متر مربع در دامنه کوه شاهو و در شمالغربی و در 60کیلومتری شهر کرمانشاه واقع شده است ، سرزمینی که خداوند نعمت های فراوان خودرا بصورت چشمه های جوشان ، رودهای خروشان ، زمین های حاصل خیز عرضه نموده است ودارای مردمانی غیور ، اصیل ومهمان نواز می باشد.در مورد وجه تسمیه نام این شهرستان وجه تسمیه‌های متفاوتی وجود دارد که از جمله روان سر به معنای سرای روح و جان است ویا سراب پرآب روان است که با همه این اوصاف روانسر محل آسایش سرسبزی وزندگی ورودهاو چشمه های خروشان است . جمعیت این شهرستان در سال 1390، برابر با 46هزارو395 نفر بوده و زبان مردم محلی کردی سورانی و اغلب اهل تسنن هستند. شهرستان روانسر از شمال به شهرستان کامیاران در استان کردستان ، از شرق به شهرستان کرمانشاه از شمالغربی به شهرستان پاوه، از جنوب به شهرستان اسلام آباد غرب و از غرب به شهرستان جوانرود منتهی می شود.
با توجه به تقسیمات کشوری این شهرستان دارای 2شهر بنام های روانسر وشاهو و5 دهستان به نام های : بدر آباد ، قوری قلعه ، زالواب ، دولت آباد وحسن آباد بوده وجمعیت این شهرستان بیش از 47000 نفر می باشد.همچنین با توجه به خدمات دولت جمهوری اسلامی ایران در این منطقه وپتانسیل های ترقی وتوسعه در این شهرستان ، هم اکنون شهرستان روانسر یکی از شهرستان های توسعه یافته استان کرمانشاه می باشد وشهرک صنعتی روانسر با 60 هکتار مساحت دارای70 کارخانه فعال می باشد و همچنین دارای 175 واحد آموزشی شهری وروستایی با بیش از 10000 نفر دانش آموز می باشد ودر سال 1387 سه دانشگاه شامل دانشگاه پیام نور ، مرکز جامع علمی وکاربردی ودانشگاه آزاد اسلامی مرکز روانسر در این شهرستان تاسیس وزمینه ادامه تحصیل جوانان این شهرستان وسایر علاقمندان به تحصیل در شهرستان هاواستان های همجوار را فراهم نموده است .
از ارتفاعات مهم اطراف شهرستان روانسر میتوان به "ماه زرد"، "انجیره"، "شور" و "طاقه چرمی" اشاره کرد، که این ارتفاعات سرچشمه بسیاری از رودخانه های منطقه است،به عنوان مثال چشمه بزرگ سراب گنی خانی در روانسر سرچشمه اصلی رودخانه قره سو است. روانسر را باید شهر آب دانست چرا که در این شهرستان چشمه ها ورودخانه های فراونی وجود دارد وچشمه های پرآب این شهرستان علاوه بر تامین آب شرب روانسر ومصارف کشاورزی دشت های حاصل خیز این شهرستان آب شرب شهر جوانرود از طریق چشمه های آب شهر روانسر تامین می شود
از دیگر رودخانه‌های اطراف این شهرستان یکی "وشکه رو" در شرق آن و دیگری "گراب یا آوی خر" در جنوب غربی آن است، به جز چشمه پر آب "گنی خانی"، دو چشمه "سراب جاوری" و "سراب بروارین" نیز در نزدیکی روانسر واقع اند.
آب و هوای شهرستان روانسر نسبتاً سرد و مرطوب بوده و از میزان بارش سالانه چشمگیری برخوردار است به همین دلیل کشاورزی و دامداری در این منطقه رونق خاصی دارد و در واقع اقتصاد این شهرستان عمدتاً متکی به کشاورزی و دامداری است.
شهرستان روانسر دارای آثار متعددی از دوران مختلف تاریخی است و از این لحاظ درباستان شناسی غرب کشور جایگاه ویژه‌ای دارد. قدیمی ترین آثار سکونت انسان در اطراف روانسر به دوره پارینه سنگی میانی تا فرا پارینه سنگی باز می‌گردد که حداقل از حدود 50 هزار سال تا12 هزار سال پیش را شامل می‌شود که بقایای آنها در غارهای کولیان و جاوری و همچنین رودخانه گراب (آوی خر) یافت شده‌است.
از دیگر کشفیات قدیمی روانسر یک دندان آسیای فیل است که مربوط به دوران یخبندان است و در نزدیکی شهرک روانسر کشف شده‌است.از آثار مهم دیگر روانسر تپه موسایی است که از اوایل دوره مس و سنگ (حدود هفت هزار سال پیش) تا زمانهای اخیر مورد سکونت انسان بوده است.
سراب روانسر
سراب روانسر، یکی از چندین جاذبه گردشگری استان کرمانشاه است که چشم‌اندازی زیبا و طبیعی دارد. این سراب پر آب و زیبا در شهرستان روانسر از توابع استان کرمانشاه قرار دارد و در ایام سال، پذیرای میهمانان بسیاری از اقصی نقاط کشور است. در حاشیه این سراب، فضایی دلنشین وجود دارد که بازدیدکنندگان در آن توقف می‌کنند و از دیدن مناظر زیبای اطراف لذت می‌برند. سراب روانسر، سرچشمه رودخانه قره‌سو است که یکی از بزرگترین و طولانی‌ترین رودخانه‌های استان کرمانشاه به حساب می‌آید که خود از کوه‌های شاهو سرچشمه می‌گیرد.
غار کاوات
غار کاوات از دیگر جاذبه‌های گردشگری و معروف شهرستان روانسر در استان کرمانشاه است که در سلسله کوه‌های شاهو در مسیر روانسر به سمت پاوه و نزدیک روستای شبانکاره در 2 کیلومتری غار قوری قلعه واقع شده است. دهانه غار در ارتفاع 1660 متری از سطح دریا قرار دارد. در انتهای این محوطه بزرگ، شاخه اصلی غار، با دهانه کوچک‌تری شروع شده و از قسمت چپ شاخه اصلی، نهر کوچکی به اعماق سنگ‌ها فرو می‌ریزد. پس از 40 متر پیشروی، برکه‌ای به طول 15 متر و عمق 70 سانتیمتر وجود دارد که در بعضی جاها، عمق آن به 5/1 متر می‌رسد. این قسمت غار به دوشاخه تقسیم می‌شود.از آنجا که این غار در حال حاضر تأمین‌کننده بخش مهمی از آب شهر جوانرود است، به همین دلیل دیدن فضای داخلی غار امکان ندارد، اما دیدن مدخل غار و حوالی آن، خالی از لطف نیست. در اطراف غار نیز باغات، قد علم کرده‌اند و سراب‌ها و چشمه‌های گوارایی خروشان هستند که تفرجگاه بسیار جالبی برای مسافران است.
غار قوری قلعه، شگفتی آفرینش
بزرگ ترین و شگفت انگیزترین غار آبی آسیا
غار قوری قلعه، بزرگترین غار آبی خاورمیانه است که در استان کرمانشاه می‌باشد. این غار در ۲۵ کیلومتری شهر روانسر و در کنار جاده روانسر-پاوه و مجاور روستایی به همین نام قرار دارد.دیرینگی آن به ۶۵میلیون سال می‌رسد و تنها 40 سال از شناسایی آن می‌گذرد و به عنوان یکی از هفت اثر طبیعی ملی ایران، به ثبت رسیده‌است در سال ۱۳۵۵ یک گروه از غارشناسان انگلیسی و در سال ۱۳۵۶ و نیز گروه دیگری از غارنوردان فرانسوی موفق به کشف کامل این اثر شدند.
ژرفای حوضچه‌های این غار به ۱۴ متر می‌رسد همچنین دمای درون غار ۷ تا ۱۱ درجه‌است و در تمام فصول سال ثابت است این اثر طبیعی دارای تالارهای زیبا در ۱۴۰۰ متری و ۵۰۰ متری به نام‌های تالار ریم، تالار کوهان شتر، تالار مسیر برزخ، تالار بلور و تالار عروس می‌باشد.این غار یکی از زیباترین جاذبه‌های دیدنی شهرستان روانسر می‌باشد.
این غار یکی از زیباترین غارهای کشور می باشد که دوستداران طبیعت را به خود جلب نموده است. وجود استالاگمیت و استالاکتیتها در غار بر زیباییهای آن افزوده است.آب غار جاری و مقدار آن تابع بارش در منطقه است.از گونه های شاخص جانوری میتوان از خفاش گوش موشی نام برد.
فاز دوم غار نیز یكهزار متر طول دارد كه تالارهای نماز، بلور و عروس در آن كشف شده است.
تالار نماز در ۵۵۰متری غار و در كنار این تونل قرار دارد. این تونل كه ۱۲متر طول و هشت متر عرض دارد، قسمت اصلی غار را تشكیل می‌دهد و به تونل برزخ شهرت دارد واز آنجا كه سقف تونل به آب چسبیده، مانع از ادامه حفاری ها شده است.
در یكهزار متری غار تالار بلور و در داخل تالار نیز حوضچه‌ای فوق‌العاده زیبا وجود دارد. وجود قندیلهای پرده‌ای در حوضچه كه با دست زدن به هركدام صدای یكی از آلات موسیقی ایجاد می‌شود، ازجمله دلایل این زیبایی است، به‌طوری كه بسیاری از جهانگردان و كارشناسان متفق القولند كه این حوضچه، زیباترین حوضچه دنیاست.
تالار عروس كه یكی از هیجان انگیزترین بخشهای غار قوری قلعه است در هزار و ۵۰۰متری آن واقع شده است.
جنس سنگ‌های این تالار كریستال و براق و سفید بوده و كسانی كه برروی آنها راه می‌روند می‌توانند جای پای خود ببینند.
وجود چهار آبشار به ارتفاع ۱۰تا ۱۲متر در هزار و ۷۰۰متری غار، زیبای آنرا به اوج می‌رساند.
قندیل های كریستال مانند نیز كه جنسشان از رسوبات آهكی است و از سقف آویزان شده‌اند در تمام طول غار خودنمایی می‌كنند و در بعضی نقاط طول قندیل ها به هشت متر نیز می‌رسد.
علاوه بر جذابیت و اهمیت اكوتوریستی قوری قلعه اشیایی نیز در آن كشف شده است كه از جمله آنها میتوان به هشت عدد قاشق و بشقاب، چهارعدد كوزه بزرگ، یك عدد كوزه كوچك كه ۱۵سكه از دوران یزدگرد سوم و اواخر دوره ساسانی در داخل آن بوده و جمجمه سر انسان را نام برد.
غارهای اطراف قوری قلعه بر اساس مطالعات باستان شناسی از حدود 50 هزار سال پیش تا حدود 12 هزار سال پیش مسکن شکارچیان عصر سنگ بوده است.
گوردخمه روانسر
گوردخمه روانسر (گور صخره‌ای) یا تاق فرهاد نیز از دیگر آثار تاریخی این شهرستان است که در دیواره کوه قله در شمال شرقی روانسر واقع شده و به دوره هخامنشی باز می‌گردد، این دخمه شامل یک اتاقک کوچک است که ورودی آن به سمت شرق و مشرف به رودخانه وشکه رو می باشد، نقش اهورامزدا، یک شخص روحانی و توده‌ای هیزم در سمت راست ورودی این دخمه دیده می‌شود. این گوردخمه در قسمت مسطح دارای یک دیوار عمودی به عرض سه متر و ارتفاعی در حدود 30/2 متر است. بخش فوقانی این فضای ایوان مانند به عمق ده سانتی متر و در قسمت تحتانی در حدود هشتاد و یک سانتیمتر است. در دیوار انتهایی این ایوان، قابی مستطیل شکل به عنوان ورودی دیده می شود. این ورودی به اتاقکی تقریباً مربع شکل منتهی می شود. اتاق این گوردخمه به طول 43/2 متر و عرض دو متر و ارتفاع 64/1 متر است. کف این اتاق بدون پستی و بلندی است و سقف آن حالتی قوسی شکل دارد.
تپه موسایی: پنج هزار سال سکونت انسان در روانسر
تپه موسایی و دو تپه کوچک کنار آن در حاشیه شهر روانسر از مهمترین آثار باستانی اورامانات هستند. تپه موسایی با مساحت حدود دو هکتار و ارتفاع بیش از 10 متر بزرگترین تپه باستانی منطقه و دارای آثاری با قدمت پنج هزار سال است که اولین بار باستان شناسان آمریکایی و کانادایی آن را شناسایی و مطالعه کردند. درباره وجه تسمیه نام آن، مهندس طاهری در کتاب روانسر اشاره کرده که گورستان کلیمیان در اطراف یا روی تپه بوده و به این دلیل آن را موسایی می گفتند. تپه موسایی در تاریخ 8/12/1377 به شماره 2270 به ثبت آثار ملی درآمده است . میراث فرهنگی کرمانشاه در سال 1389 مطالعات مقدماتی برای تعیین حریم در این تپه و تپه های اطراف آن انجام داده است و در سال 1390 این مجموعه بوسیله باستان شناسان تعیین عرصه و حریم شد.
صنايع دستي روانسر
گليم , انواع گيوه ( گيوه رنگي . گيوه هاي رويه سوزني با زيره هاي چرمي آجيده ولاستيكي زیره پارچه ای ) موج بافي , جاجيم بافي , ابزار آلات فلزی ، ساخت سازهاي سنتي , قلمزني روي مس , معـــــــــرق , منبت , ريزه كاري چوب ، چاقو سازی , نمد مالي , مصنوعات چرمي , ساخت زيور آلات سنتی ، رودوزي , بافت گليم گل بر جسته , سفالگري , طراحي سنتي , رنگرزي سنتي , طراحي سنتی , خراطي , مشبك , نازك كاري ، لباس محلی ، مجسمه سازی و ...
پوشاک مردم شهرستان روانسر
پوشاك بارزترين سمبول فرهنگي، مهمترين و مشخص ترين مظهر قومي و سريع الانتقال ترین نشانه فرهنگي است كه به سرعت تحت تاثير پديده هاي فرهنگ پذيري در بين جوامع گوناگون انساني قرار مي گيرد، حتي عده اي را عقيده بر آن است كه استيلاي فرهنگي و سلطه پذيري در وهله اول از طريق انتقال پوشاك صورت مي گيرد و حتي مي توان با تغيير پوشاك يك جامعه، نوع معيشت و شيوه توليد آنها را نيز دچار دگرگوني نمود و تحولاتي در ساختار زندگي اجتماعي آن جامعه ايجاد كرد.
در کشور ایران قوم کرد هم چون دیگر اقوام ساکن در این حوزه جغرافیایی به درازای تاریخ در تمام حوزه های فرهنگی و تمدنی این آب و خاک نقش و تاثیر چشمگیری داشته است که یک نمونه بارز آن پوشش ویژه و منحصر به فرد آنان است . پوشش مردمان کرد زبان برگرفته از تاریخ کهن و گذشته پر بار این دیار بوده و لباس سنتی آنان محسوب می شود که در طول تاریخ اصالت واقعی آن را به عنوان یکی از ارکان مهم هویتی خود حفظ کرده اند . کردها از لحاظ فرهنگ پوشش دارای تنوعی همگون و متناسب با سکونت گاههای غالبا کوهستانی و معتدل خود بوده و از لحاظ رنگهای مورد استفاده در پوشاک نیز یکی از غنی ترین نوع پوشش خاورمیانه را به خود اختصاص داده اند. لباس‌های زیبا با رنگهای شاد و متنوع که برگرفته از طبیعت زیبای این منطقه است، یکی از جاذبه‌های فرهنگی مناطق کردنشین است.
قدمت لباس کردی به قدمت خود مردمان کُرد برمی گردد و اگر بخواهیم به تصویری مستند از قدیمیترین لباس کردی استناد کنیم، گویاترین تصاویر نقش برجسته‌های دوره هخامنشی است، در این نقش برجسته ها تصاویری از سربازان و سرداران ماد وجود دارد.
قدیمی ترین عکس هایی که لباس کُردی در آن ها نشان داده شده، مربوط به دوران ناصرالدین شاه قاجار است، که به اسم منطقه و شخص استفاده کننده نیز اشاره شده است، مجموعه‌ای از این عکس‌ها در خانه کُرد نیز موجود است.
گویش
زبان گویش مردم روانسر کردی می باشد و فارسی زبان رسمی است.
خوراک
خوراک شهرستان روانسر هم در نوع خود لذیذ و کم نظیر است،آش پاغازه، آش شلم ، آش دوغ ، هلوژه ئاو ، آش انار ، ماشاو ، تورشا ، آش رشته ، قیسی رون ، پتله ، خورش کنگر ، خورش ریواس ، خورش هلو ، دلمه ، خورش قسقوان ، پلاو کشمش ، بورانی کرفس و سیر و ماس از جمله غذاهای سنتی این شهر است. موسیقی در میان مردم کرد جایگاه ویژه‌ای دارد، موسیقی رایج در روانسر مانندشهرستانهای پاوه و جوانرود شامل نواهای هوره، سیاه چمانه ، سوز است و سازهای مورد استفاده عبارتند از سرنا ، دهل ، شمشال و دف که در مراسم مولودی خوانی به کار می‌رود.