حمیدرضا کرمی

راهنمای گردشگری استان کرمانشاه

شاید در ظاهر وظیفه راهنمایان گردشگری در زنجیره توسعه سفر و گردشگری قابل تعریف باشد، اما یک راهنمای گردشگری خبره در حقیقت در پی عرضه و معرفی مفهومی با عنوان سفر مسئولانه به دیگران است.

بیست و یکم فوریه هر سال در تقویم فدراسیون جهانی به یاد کسانی نامگذاری شده است که به پشتوانه دغدغه‌های ارزشمندشان در مورد دنیای پیرامونی مورد احترام هستند. راهنمایان گردشگری فرهیختگانی هستند که دانش اکتسابی و تجربی خود را برای معرفی و پاسداشت فرهنگ، تاریخ و طبیعت به صورت یک سرمایه ارزشمند به دیگران منتقل می‌کنند. فدراسیون جهانی راهنمایان گردشگری با ثبت این روز در تقویم سعی در پویایی بیشتر این شغل در سراسر دنیا دارد، امری که در سایه توجه عمومی و توسعه‌ی آموزش امکان پذیر شده است.  

در دنیای سراسر ماشینی امروز، جهانیان نیازمند مبلغانی آگاه و فرهیخته هستند که مضامین ارزشمند را بشناسند و با زبانی ساده آن را برای دیگران تشریح کنند. راهنمایان گردشگری با توجه به ویژگی‌های ارزشمند خود به خوبی در قالب این نقش فرو رفته‌اند تا ضمن بازگویی آنچه پیش از این بر یک اثر رفته است، با افزایش آگاهی عمومی مردم سبب پاسداشت آثار مختلف به عنوان یک میراث گرانبها شوند. این مورد درست آن چیزی است که در دنیای متضاد امروز به آن نیازمندیم. 

شاید در ظاهر وظیفه راهنمایان گردشگری در زنجیره توسعه سفر و گردشگری قابل تعریف باشد، اما یک راهنمای گردشگری خبره در حقیقت در پی عرضه و معرفی مفهومی با عنوان سفر مسئولانه به دیگران است. این مفهوم نوعی از سفر است که با در نظر گرفتن منفعت جمعی ذینفعان یعنی کسب آرامش و لذت روحی برای گردشگران و ایجاد جریان مالی برای زنجیره گردشگری و جامعه میزبان، به بایدها و نبایدهای ساختاری جامعه توجه ویژه‌ای دارد. هنر یک راهنمای گردشگری این است که به ایجاد درک کامل و پیاده سازی این مجموعه قوانین بعضاً نانوشته کمک کند. 

بی‌شک همگان بر نقش ممتاز راهنمایان گردشگری در عرصه میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی واقف هستند به خصوص اینکه در سالیان اخیر این قشر اعتباری برای خود رقم زده است. نقش راهنمایان گردشگری فراتر از اداره یک گروه از افراد برای سفر و گردشگری است و اگر به درستی به این جایگاه توجه شود، ضمن ایجاد مفاهیم ارزش آفرین سبب تقویت پایه‌های فرهنگ عامه خواهد شد. به سبب ویژگی‌های فردی ممتاز، تجارب ارزشمند و دانش به روز، راهنمای گردشگری این توانایی را دارند تا همچون یک شخص جریان‌ساز به مضامین مختلف جهت‌دهی کند.

در کشور ما با توجه به حجم انبوهی از جاذبه‌های گردشگری اعم از تاریخی، فرهنگی، طبیعی، در کل زنجیره‌ی میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی و تقاضای روز افزون سفر به عنوان یک خواسته اجتماعی نقش راهنمایان گردشگری در سامان‌دهی مقوله گردشگری دارای اهمیت بسیار بالایی است. این مهم علاوه بر توسعه کمی باید از بعد کیفی نیز مورد توجه باشد. 

باید اذعان داشت علی رغم درک کاملاً درستی که از توانمندی راهنمایان گردشگری به وجود آمده است، اما متأسفانه جایگاه شغلی ایشان آنگونه که باید مورد حمایت نیست. همین مسأله سبب آسیب پذیری این قشر در بحران‌های مختلف شده است. کافی است نگاهی گذرا به برخی تندبادهایی که در سالیان اخیر رخ داده بیندازیم، از بحران کرونا گرفته است تا تورم سر سام آور و سایر بحران‌های اجتماعی و سیاسی تقریباً هر کدام ضربه‌های اساسی به پیکره‌ی شغل راهنمایان گردشگری وارد کرده است، به گونه‌ای که آمار مهاجرت شغلی در این صنف بسیار فراتر از حد معمول قلمداد می‌شود و لازم است این مشکل ریشه‌یابی و برای درمان آن راهکاری ارائه شود.

هر چند در سالیان اخیر تلاش‌هایی حمایتی در راستای بهبود شرایط موجود همانند موضوع بیمه شغلی سبب دلگرمی راهنمایان گردشگری شده است اما به وضوح نیاز به حمایت بیشتر از این جایگاه شغلی دیده می‌شود تا امید را در دل این مبلغان فرهنگی جهت نقش آفرینی بیشتر در جامعه فراهم کند. 

پیشنهاد می‌شود روز راهنمایان گردشگری همگام با بسیاری جوامع در تقویم ملی کشورمان نیز ثبت شود. هر چند ثبت ملی یک روز به تنهایی متضمن بهبود اوضاع نخواهد بود اما امید می‌رود به عنوان یک تلنگر در مورد لزوم توجه دائمی به این جایگاه شغلی مدنظر تصمیم سازان و عموم جامعه باشد.