یکی از راهکارهای بی‌حوصلگی و کلافگی خانواده‌ها در این ایام که در خانه می‌مانند، انجام بازی‌های قدیمی، خانوادگی و محلی است.
به گزارش از روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه، مردم مناطق مختلف کشور بهترین عامل تفریحات و سرگرمی‌های مفرح، سالم و سازنده‌ای را با بازی‌های سنتی و محلی خود که بخشی از میراث فرهنگی و ناملموس است، دارند و استان کرمانشاه نیز بازی‌های بومی و محلی مخصوص خود را داشته که برگرفته از جغرافیا، اقلیم، فرهنگ و آداب‌ورسوم منطقه است.
امروزه با توجه به اینکه در شرایط بحران بیماری کرونا قرارگرفته‌ایم و در این روزها در منزل قرنطینه شده ایم، می‌توانیم در کنار خانواده با بازی‌های بومی محلی کرمانشاهی که از فرهنگ و تمدن چند هزارساله این دیار به شمار می‌رود، خود را سرگرم کنیم و روحیه خود را در مقابل این بیماری افزایش دهیم چراکه بازی‌های بومی محلی می‌تواند فضای شادی را برای خانواده‌ها فراهم سازد.
علیرضا برشاهی معاون میراث فرهنگی کرمانشاه در این باره اظهار داشت: «در این روزها که برای در امان ماندن از ویروس کرونا باید در خانه بمانیم، انجام بازی‌ها و سرگرمی‌های بومی یادگار روزهای نه‌چندان دوری است که هنوز تلویزیون و رادیو و شبکه‌های اجتماعی یا وجود نداشت و یا فراگیر نشده بود.»
او افزود: «روزگاری که با چندتکه سنگ و پارچه و چند قطعه چوب ساعت‌ها بزرگ و کوچک سرگرم می‌شدند، سرگرمی‌های که آن‌قدر شیرین و جذاب بودند که خانواده‌ها به‌صورت مسابقه برگزار می‌کردند.»
برشاهی تعداد بازی‌های رایج بومی محلی در استان کرمانشاه را بیش از 100 بازی عنوان کرد که بعضی از آن‌ها همچون قمچان در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
او خاطرنشان کرد: «درگذشته که به‌مانند امروز فضای مجازی حضور گسترده‌ای در زندگی مردم نداشت، خانواده‌ها شب‌های خود را با انجام بازی‌های بومی محلی سرگرم می‌کردند که امیدواریم در این مدت که باید به‌اجبار کرونا در خانه بمانیم، توجه دوباره‌ای به این بازی‌ها داشته باشیم.»
معرفی چند بازی قدیمی کرمانشاهی
اکرم طهماسبی رئیس موزه‌های اداره کل کرمانشاه در توضیح بازی‌هایی که می‌توان در این ایام برای گذران اوقات و فراغت از آن‌ها استفاده کرد، اظهار داشت: «بازی پلان یکی از بازی‌های منطقه است که هم در قالب پرونده طلب باران و هم به‌صورت یک بازی به ثبت ملی رسیده است.»
اوافزود: «با استفاده از هفت‌سنگ متوسط و با دو گروه این بازی انجام می‌شود که با یک سنگ باید بافاصله مشخص به این سنگ‌ها پر تاپ شود تا به هدف بخورد.»
طهماسبی در ادامه با اشاره به ثبت ملی ورزش زوران به نام کرمانشاه، اظهار داشت: «زوران نوعی کشتی سنتی و پهلوانی است ولی با قوانین محلی که هم‌اکنون جایگاهی پیداکرده و هرساله مسابقاتی در استان کرمانشاه در خصوص بازی زوران برگزار می‌شود.»
او در ادامه به بازی «قارن توپان» اشاره کرد و افزود: «این بازی هم‌اکنون در روستای زردوئی در شهرستان پاوه انجام می‌شود.»
رئیس موزه‌های اداره کل کرمانشاه گفت: «این بازی با حضور دو گروه انجام می‌شود، به این شکل که "قارن" چوبی است با ابعاد و اندازه مشخص به همراه یک توپ که به‌اندازه یک‌مشت دست است؛ گروه اول باید که شروع‌کننده بازی هستند باید با چوب قارن به توپ بزنند و گروه مقابل توپ را دریافت و فرار کنند تا به‌جای مشخص برسند و تیم شروع‌کننده مانع کار شوند.»
او همچنین خاطرنشان کرد: «بازی‌های بومی در شرایط فعلی بهترین جایگزین فضای مجازی خواهد بود و از طرفی از آداب و سنن گذشتگان که به‌عنوان یک میراث ناملموس که برای ما به یادگار مانده است، صیانت می‌کنیم.»
قمچان ۱۱ بازی را در برمی‌گیرد
عزیز مصطفایی کارشناس ارشد مردم‌شناسی پایگاە منظر فرهنگی اورامانات نیز دراین‌باره گفت: «"قه‌مچان" یا "هه‌ملوقان" نامی مختص بازی‌های بومی محلی با سنگ‌های ریز در اورامانات است.»
او افزود: «این بازی گاهی باده سنگ کوچک و گاهی پنج تایی است. تعداد زیاد سنگ‌ها را "قاقا" می‌گویند و هر "قا" سه سنگ را در برمی‌گیرد که باید بازیکن با پر شدن دستش آن‌ها را هم‌زمان با همان یکدست و با تکان ناگهانی جدا کند و در دست دیگرش بیندازد.»
به گفتهٔ مصطفایی «قەمچان» یا «هەملەقوان» حدود ۱۱ نوع بازی را در برمی‌گیرد و یکی از گسترده‌ترین بازها در سطح اورامانات است که می‌توان در این روزها که همگی قرنطینه اجباری را در پیش‌گرفته‌اند مورداستفاده قرار گیرد.
او اظهار کرد: «یکی از کارکردهای این بازی مهارت و چابکی انگشتان است که بعدها در چیدن میوه‌جات مانند توت و...به کار خواهد آمد. به‌طورمعمول گروه سنی ۱۵ تا ۲۰ سال را اغلب در برمی‌گیرد و بیشتر بین دختران رواج دارد.»
کارشناس ارشد مردم‌شناسی پایگاە منظر فرهنگی اورامانات یادآور شد: «این بازی در تیر ماە ۱۳۹۸ با شمارە ثبت ۱۹۸۹ در فهرست آثار ناملموس ایران با مرکزیت روستای ساتیاری در منطقە اورامانات ثبت‌شده است.»
گزارش از مجید رحمتی کارشناس روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان کرمانشاه