پاوه شهری دوست‌داشتنی با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که دارای چشمه‌های فراوان، آبشارهای افسانه‌ای زیاد، جنگل‌ها، مراتع و باغ‌های سرسبزی است.
میراث آریا: شهرستان پاوه در شمال غربی استان کرمانشاه به دلیل موقعیت جغرافیایی، آب و هوای مناسب، طبیعت بکر و زیبا، رودخانه های پرآب و مردمان مهمان‌نواز و خونگرم یکی از مقاصد اصلی گردشگری غرب کشور محسوب می‌شود و جاذبه‌های آن تحسین گردشگران و مسافران را به دنبال دارد.
این شهرستان از شمال و شمال شرقی به شهرستان مریوان در استان کردستان، از شرق و جنوب به شهرستان جوانرود و از غرب به کشور عراق محدود شده است و دارای سه بخش مرکزی، باینگان و نوسود و هفت دهستان است.
شهر پاوه مرکز شهرستان در ۱۱۲ کیلومتری شمال غربی شهر کرمانشاه قرار دارد و به دلیل ساختار پلکانی به هزار ماسوله غرب کشور معروف است.
این شهرستان دارای جاذبه های گردشگری فراوانی است که به صورت اختصار تعدادی از این جاذبه ها را معرفی می کنیم:
جاذبه های مذهبی، بقاع متبرکه و زیارتگاه‌ها
مسجد جامع پاوه یکی از مساجد قدیمی شهرستان و استان کرمانشاه است که در خیابان امام محمد شافعی در شمال شهر پاوه واقع شده است. این بنا بنابر شواهدی بر روی بقایایی از آتشکده دوره ساسانی پی ریزی شده است. این مسجد فاقد صحن بوده و از یک شبستان مستطیل شکل تشکیل شده که این شبستان به ابعاد ۱۵ در ۲۰ متر است.
مردم محل بنای این مسجد را به صدر اسلام نسبت می‌دهند و بر این باورند که در روزگار خلیفه دوم به دستور فرزندش عبدالله بن عمر بنا شده است. در سال‌های اخیر این مسجد توسعه پیدا کرده و ساختمان جدیدی با استفاده از شیوه و سبک مسجد النبی در مدینه منوره در کنار آن ساخته شده است.
مسجد زمستانی پاوه
این مسجد در شهر پاوه به مسجد «کوچیکه» یا مسجد زمستانی معروف است که در جنب مسجد جامع شهر پاوه قرار دارد. این مسجد قدیمی دارای حمام موقوفه‌ای است که متن وقف‌نامه آن به زبان عربی در مسجد قرار دارد و در میان مردم شهر پاوه دارای احترام خاصی است.
کوسه هجیج: آرامگاه امام زاده عبیدالله معروف به کوسه هجیج در حدود ۳۵ کیلومتری شمال غربی پاوه و در روستای هجیج قرار دارد.
مقبره سلطان اسحاق: این مکان مقدس در ۳۰ کیلومتری غرب پاوه، در نزدیکی روستای شیخان قرار دارد
از دیگر جاذبه های مذهبی می توان به مسجد خضر زنده با بیش از ۷۰۰ سال قدمت و قرآن های خطی و دست نویس روستاهای زردویی و دودان و مسجد دخان در شهر پاوه اشاره کرد.
جاذبه های طبیعی و زیست محیطی
این دسته از جاذبه ها در منطقه اورامانات/ هورامان فراوان بوده و می توان ادعا کرد که اورامان از این لحاظ کم نظیر است. اکنون برخی از آنان معروفیت جهانی پیداکرده و سالیانه دهها و شاید صدها هزار نفر از سرزمین‌های دور و نزدیک به دیدار این جاذبه ها می‌آیند.
کوه‌ها
کوه شاهو با سه هزار و ۴۰۰ متر ارتفاع از سطح دریا مهمترین ارتفاعات این منطقه است که از شمال شرق شهر روانسر شروع شده و تا کناره رودخانه سیروان در نزدیکی روستای داریان امتداد دارد.
کوه دالانی: از دیگر جاذبه های طبیعی و تفرجگاه مردم منطقه به ویژه در فصل بهار است که در شمال غربی منطقه اورامان قرار گرفته و شهرهای نوسود و نودشه در دامنه آن واقع شده‌اند.
چشمه‌ها
چشمه بل: این چشمه در کنار شاخه اصلی سیروان در نزدیکی های روستای هجیج و حدود ۳۵ کیلومتری شمال شهر پاوه قرار دارد و آب آن طبق بررسیهای بعمل آمده معدنی است.
چشمه هانه‌کوان: در حدود سه کیلومتری جاده پاوه – نوسود ، جاده ای فرعی اما آسفالته به طرف روستای دشه در غرب شهر پاوه منتهی می شود و چشمه هانه کوان در نزدیکی روستای دشه ، در قعر دره پاوه رود و بر دامنه کوه آتشگاه قرار گرفته است.
آبدهی «هانه کوان» نیز دائمی بوده و از جمله چشمه های پرآب منطقه اورامان محسوب می شود. هم اکنون در کنار این چشمه توسط بخش خصوصی تاسیسات محدودی به منظور پذیرایی از گردشگران مستقر شده است.
آبشارها
درگماله: این آبشار بر دامنه کوه دالانی و در نزدیکی شهر تاریخی نوسود قرار دارد.
مجموعه آبشارهای روستای شرکان: این مجموعه آبشارها در دامنه های کوه دالانی و در نزدیکی روستایی به همین نام قرار گرفته‌اند. روستای مذکور برفراز این آبشارها قرار دارد. آب این مجموعه نیاز باغ‌های شرکان را که بیشتر آنها باغ انار هستند، تأمین نموده و با طی فاصله کمی وارد رودخانه سیروان می‌شود.
برای دیدن این سایت گردشگری باید از نوسود به سمت شرق و به طرف روستاهای وزلی ، نروی و در نهایت شرکان حرکت کرد.
دشه: این آبشار بر دامنه کوه آتشگاه و در پایین دست روستای دشه در حدود هشت کیلومتری غرب شهر پاوه قرار گرفته است. برای دیدن این آبشار باید همان مسیری را طی کرد که به چشمه هانه کوان ختم می‌شود.
دری‌بر: این آبشار فصلی بر دامنه های کم ارتفاع کوه شاهو و در نزدیکی روستای متروکه ای به همین نام و در مسیر جاده اصلی پاوه- نوسود قرار گرفته است.
غارها:
غار مورگه‌با: این غار در نقطه صفر مرزی ایران – عراق و در ساحل رودخانه سیروان و در دل جنگل‌های منطقه مرخیل قرار دارد.
دره ها و رودخانه ها
دره گنجگه: این دره در ادامه مسیر پاوه رود به سمت سیروان قرار دارد. این دره از روستای دشه به پایین بسیار سخت و سخت‌گذر بوده و فقط افراد حرفه‌ای قادر به طی این مسیر هستند
پاوه شهری دوست‌داشتنی با آب و هوای معتدل و کوهستانی است که دارای چشمه‌های فراوان، آبشارهای افسانه‌ای زیاد، جنگل‌ها، مراتع و باغ‌های سرسبزی است.
.
دره زیته: این دره از نزدیکی‌های روستای دودان شروع شده و بخشی از مسیر شاخه مرخیل، رودخانه سیروان را تشکیل می‌دهد. حرکت در این دره نیز پر هیجان و فقط کار گردشگران ماجراجو و حرفه ای است.
رودخانه سیروان: سیروان مهمترین و معروف‌ترین رودخانه شهرستان پاوه است و مسیر نسبتاً طولانی و پرپیچ و خمی دارد. این رودخانه پرآب‌ترین رودخانه استان کرمانشاه محسوب می‌شود. سیروان در بخش غربی و شمال غربی منطقه اورامان قرار گرفته و شاخه های فراوانی دارد.
مهمترین شاخه های سیروان آن عبارتند از: ژاوه رود، پاوه رود و مرخیل رود. بخش اعظم آب این رودخانه از چشمه های دامنه کوه های شاهو، کوسالان، دالانی، آتشگاه و ماکوان و نیز بخش شمالی اورامان تأمین می‌شود.
جاذبه های تاریخی و معماری
غار دست ساز مرحوم خالو حسین: خالو حسین کوهکن با نام اصلی حسین عثمانی مردی است که نامش همانند نام اساطیر بزرگی چون فرهاد کوهکن پرآوازه گشته و چون افسانه‌ای جاودان، همگان را در بهت و حیرت واداشته است.
عواملی چون ناتوانی، معلولیت، فقر، عجز و آوارگی ناشی از جنگی خانمان‌سوز نه تنها خالو حسین را محکوم به فلاکت نمی‌کنند بلکه تبدیل به شیپوری می‌شوند که نام خالو حسین را به گوش اعصار و دوران بخواند. خالو حسین در ابتدا تنها می‌خواهد جایی کوچک برای نماز گذاردن خود بسازد، اما هر روز که می‌گذشت عزمش بیشتر می‌شد تا بنایی را بناء نهد که در طول ادوار، باقی بماند و نمادی برای پایداری و پایمردی مردمان دیار خود باشد.
روستای هجیج: روستای هجیج یکی از پرجاذبه‌ترین نقاط استان کرمانشاه و از مناطق دیدنی اورامانات، که در ۳۴ کیلومتری پاوه و ۱۲۳ کیلومتری کرمانشاه قرار گرفته است. این روستا علاوه بر جاذبه های طبیعی جذاب از نظر صنایع دستی و بافت روستایی نیز حایز اهمیت است.
امام زاده سید عبید الله(کوسه هجیج) و رودخانه سیروان از جاذبه های این روستاست.
سد داریان: سد خاکی ساخته شده بر روی رودخانه سیروان ،تقریبا در ۲۵ کیلومتری شهر پاوه و در مجاورت روستای داریان و هجیج است. این سد چشم انداز زیبایی را به روستاهای هجیج ، هیروی و داریان داده است.
روستای شمشیر: این روستا بر دامنه جنوبی شاهو و در کیلومتر ۱۱۰ جاده اصلی کرمانشاه - پاوه واقع شده است. زمستان‌های سرد و تابستان‌های معتدل از ویژگی های آب و هوایی شمشیر قلمداد می شود. ارتفاعات شاهو در محدوده این روستا همواره مقصد گردشگران و کوهنوردان است.
روستای خانقاه: این روستا در ۲ کیلومتری جنوب شهر پاوه و روبروی کوه آتشگاه واقع شده و از هر چهار طرف توسط درختان باغی محصور شده است. جاده پاوه به خانقاه و ادامه آن تا روستای گلال آسفالت بوده و عبور از این مسیر ۱۰ کیلومتری به دلیل وجود باغ های میوه و طبیعتی زیبا برای هر گردشگری پر از مناظر دیدنی وجذاب است.
اکوکمپ ساتیار: ساتیاری یکی از قدیمی ترین و زیباترین روستاهای اورامانات از توابع شهرستان پاوه و بخش مرزی باینگان که فاصله آن تا مرکز بخش سه کیلومتر و تا مرکز شهرستان ۲۴ کیلومتر و تا مرکز استان کرمانشاه ۱۲۵ کیلومتر است.